In een tijd van voortdurende economische schommelingen en zakelijke uitdagingen worden werkgevers soms geconfronteerd met moeilijke beslissingen die rechtstreeks verband houden met hun personeelsbestand. Een van de meest complexe stappen die een werkgever kan nemen, is het initiëren van een ontslagprocedure wegens bedrijfseconomische omstandigheden bij het UWV. Deze procedure, ingediend bij het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen), vereist niet alleen een grondige kennis van arbeidsrechtelijke voorschriften en de uitvoeringsregels bij het UWV, maar ook een zorgvuldige afweging van de impact op zowel het bedrijf als de werknemers.
Het indienen van een dergelijke procedure is geen eenvoudige keuze. Werkgevers worden geconfronteerd met tal van juridische, ethische en operationele overwegingen, die allemaal een rol spelen bij het nemen van deze beslissing. Van de noodzaak om te voldoen aan wettelijke vereisten tot het waarborgen van eerlijke behandeling van werknemers, de reis door een ontslagprocedure wegens bedrijfseconomische omstandigheden zit vol met uitdagingen.
In dit artikel zullen we dieper ingaan op de essentiële aspecten van dergelijke procedures, waarbij we zowel de juridische kaders als de praktische overwegingen belichten. We zullen de stappen bespreken die werkgevers moeten nemen om aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen, terwijl ze tegelijkertijd streven naar eerlijkheid, transparantie en respect voor alle betrokken partijen.
Bedrijfseconomische omstandigheden
Een werkgever kan de arbeidsovereenkomst met een werknemer opzeggen indien daar een redelijke grond voor is en herplaatsing van de werknemer binnen een redelijke termijn niet in de rede ligt. De basis van een ontslagprocedure wegens bedrijfseconomische omstandigheden ligt in de financiële situatie van het bedrijf. Bedrijfseconomische omstandigheden worden derhalve op grond van artikel 7:669 lid 3 onder a van het Burgerlijk Wetboek (BW) gekwalificeerd als een redelijke grond.
Om een dergelijk opzegging van de arbeidsovereenkomst te rechtvaardigen, dient de werkgever aan te tonen dat er sprake is van daadwerkelijke bedrijfseconomische noodzaak. Dit houdt in dat de werkgever structureel financiële problemen ervaart die het voortbestaan van de onderneming (binnen een periode van 26 weken) in gevaar brengen, waardoor het noodzakelijk wordt om de personeelskosten te verminderen. Hierbij kan gedacht worden aan:
· Slechte of slechter wordende financiële situatie
· Werkvermindering
· Organisatorische of technologische veranderingen
· Bedrijfsverhuizing
· Beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming
· Vervallen van loonkostensubsidie
Het is belangrijk op te merken dat bedrijfseconomische omstandigheden niet louter beperkt zijn tot financiële verliezen. Ook anticiperen op toekomstige verliezen kan een geldige reden zijn voor het starten van een ontslagprocedure. Het bewijs van deze omstandigheden moet zorgvuldig worden gedocumenteerd en onderbouwd om te voldoen aan de wettelijke vereisten en om mogelijke geschillen te voorkomen. In de meeste gevallen adviseren wij tevens om vanuit de directe of accountant een beleidsbeslissing schriftelijk bij de ontslagaanvraag aan te hechten.
Ontslagvolgorde – afspiegeling
Een andere voorwaarde voor het opzeggen van de arbeidsovereenkomst wegens bedrijfseconomische omstandigheden is de toepassing van het zogenoemde afspiegelingsbeginsel. Dit beginsel houdt in dat de te selecteren werknemers voor ontslag evenredig moeten zijn aan de leeftijdsopbouw en de functie indeling binnen de betreffende functiegroep waarin gesaneerd dient te worden.
Bij het toepassen van afspiegeling worden werknemers ingedeeld in leeftijdsgroepen en functiegroepen. Vervolgens worden binnen elke leeftijds- en functiegroep werknemers geselecteerd voor ontslag op basis van het ‘last in, first out’ (LIFO) principe, waarbij de werknemer met het kortste dienstverband als eerste voor ontslag in aanmerking komt. Het doel van afspiegeling is om willekeurige selectie te voorkomen en ervoor te zorgen dat het ontslagproces op een objectieve en eerlijke manier wordt uitgevoerd.
Gelet op bovenstaande is het daarom van belang om een duidelijke en specifieke functieomschrijvingen te hebben voor verschillende werknemers. Vanuit de beoordelingskaders van het UWV wordt tevens beoordeeld of de verschillende functies / functiegroepen onderling uitwisselbaar zijn. Daarbij wordt gekeken naar de competenties, verantwoordelijkheden, beloning, etc binnen de desbetreffende functiegroep.
Mocht er sprake zijn van een unieke functie, dan kan vanzelfsprekend de ontslagvolgorde en afspiegeling buiten beschouwing gelaten worden.
Herplaatsing
Tot slot is een ander belangrijk aspect voor een ontslagprocedure wegens bedrijfseconomische omstandigheden de verplichting voor werkgevers om actief te zoeken naar mogelijkheden tot herplaatsing (al dan niet middels scholing) van werknemers binnen het bedrijf of organisatie.
Volgens het wetsartikel moeten werkgevers redelijke inspanningen leveren om alternatieve functies aan te bieden aan werknemer die met ontslag worden bedreigd. Dit kan inhouden dat werkgevers vacatures intern bekendmaken, werknemers opleiding in andere functies, of zelfs vacatures creëren die passen bij de vaardigheden en ervaring van de betrokken werknemers.
Het doel van herplaatsing is om de impact van het ontslag op werknemer te minimaliseren en tegelijkertijd de waarde van menselijk kapitaal binnen de organisatie te behouden.
Begeleiding vanuit BrouwersHRM
Zoals hierboven uiteengezet zijn de voorwaarden van een ontslagprocedure wegens bedrijfseconomische omstandigheden een cruciale factor bij een ontslagaanvraag bij het UWV. Deze omstandigheden kunnen variëren van structurele veranderingen in marktdynamiek tot onvoorziene economische tegenslagen, zoals een recessie of disruptieve technologische ontwikkelingen. Bedrijven kunnen geconfronteerd worden met een aanzienlijke druk om de kosten te verlagen en operationele efficiënte te maximaliseren. Dit kan leiden tot een herstructurering of inkrimping van het personeelsbestand.
Als adviseurs begrijpen wij de complexiteit en gevoeligheid van ontslagprocedures, met name in een tijd van economische onzekerheid. Onze rol is niet alleen om juridische begeleiding te bieden, maar ook om werkgevers te ondersteunen bij het nemen van weloverwogen beslissingen die zowel de belangen van het bedrijf als die van de werknemers respecteren. Door nauw samen te werken met werkgevers, helpen wij hen bij het identificeren van passende strategieën, het navigeren door complexe wettelijke voorschriften, en het waarborgen van eerlijke en respectvolle behandeling van werknemers gedurende het gehele proces. Onze expertise strekt zich uit tot het bieden van praktisch advies over afspiegeling, herplaatsing, en het minimaliseren van juridische risico’s. We streven ernaar om werkgevers te voorzien van de nodige tools en inzichten om moeilijke situaties te beheren en hun organisaties veerkrachtig te maken in een snel veranderende zakelijke omgeving.